Dzięki współpracy z: Jeffem Cowtonem
Lokalizacja: The Wordsworth Trust, Grasmere
Opis: W 1799 roku, kiedy oboje zbliżali się do trzydziestego roku życia, William i Dorothy Wordsworth przeprowadzili się, by rozpocząć nowe, wspólne życie w Dove Cottage, znajdującym się w miejscowości Grasmere w Wielkiej Brytanii. W maju 1800 roku, William opuścił na krótko Grasmere, a gdy wrócił, Dorothy by sprawić mu przyjemność zdecydowała się prowadzić dla niego dziennik. Tak zaczęła się historia dziennika, którego pisanie kontynuowała przez następne około trzydzieści miesięcy. Zachowały się cztery zeszyty; obecnie brakuje piątego, którego treść obejmuje większość 1801 roku. Pisany głównie w obrębie gospodarstwa Dove Cottage, dziennik zawiera żywe obserwacje Dorothy na temat życia domowego, jej sąsiadów oraz świata przyrody, traktując zarówno o sprawach czysto przyziemnych, jak i niezwykłych, począwszy od szóstej dostawy węgla, po niesamowity widok poświaty na jeziorze. W rezultacie, jak głosi wpis do rejestru Narodowego i Regionalnego Dziedzictwa UNESCO Wielkiej Brytanii [UNESCO UK Memory of the World], „Dziennik pozwala nam zobrazować sobie scenę, w której brat i siostra, spacerują, rozmawiają, czytają i piszą razem. Jest to intymny portret życia w miejscu, które było dla niech ziemskim rajem”. Nie tylko dowodzi to natury relacji między rodzeństwem, ale także ich twórczych praktyk. Dwie strony, które zostały tutaj przedstawione, dostarczają wskazówek dotyczących dwóch tajemnic: genezy jednego z najważniejszych spośród wszystkich wierszy romantycznych, zwanego popularnie „Żonkilami” (ang. Daffodils); oraz dlaczego Dorothy zaniechała pisania swojego dziennika.
Relacja Dorothy z jej spaceru z bratem wybrzeżem Ullswater, 15 kwietnia 1802 roku, być może oddaje rozmowę, którą mogła odbyć z Williamem:
I wreszcie pod konarami drzew zobaczyliśmy, że wzdłuż wybrzeża znajdował się długi pas [żonkili], o szerokości mniej więcej wiejskiej drogi. Nigdy nie widziałam tak pięknych żonkili rosnących wśród omszałych kamieni, wszędzie wokół nich, niektóre opierały o nie swoje głowy ze zmęczenia, a pozostałe rzucały się i zwijały, tańczyły i wydawały się jakby naprawdę śmiać wraz z wiejącym na nie znad jeziora wiatrem, wyglądały tak wesoło, bezustannie się zmieniając. Ten wiatr wiał na nie bezpośrednio znad jeziora. To tu, to tam, znajdowała się mała grupka i kilku maruderów parę metrów wyżej, lecz tak niewielu, że nie przeszkadzały…
Jest to tło wiersza Wordswortha ‘I wandered lonely as a Cloud’, napisanego w 1804 r. i opublikowanego po raz pierwszy w 1807. Jego treść odzwierciedla słowa użyte przez Dorothy we wspomnianym wpisie do dziennika – tańczące i śmiejące się żonkile są obecne w obu. Uważa się, że Wordsworth powrócił do relacji odnotowanej w dzienniku dwa lata później.
Podejmując temat materialności rękopisu, możemy wejść w jeszcze bardziej intymną relację z twórczym i emocjonalnym życiem Dorothy. Czytając dziennik w wersji drukowanej, możemy zauważyć, że pozostawiała w nim wpisy codziennie. Kiedy jednak spojrzymy na rękopis, dostrzeżemy, że najprawdopodobniej umieszczała w nim kilka wpisów jednocześnie. Bardzo łatwo je rozróżnić dzięki unikalnej kombinacji końcówki pióra, koloru tuszu i charakteru pisma. Z rękopisu wynika, że mniej więcej każdego tygodnia Dorothy sięgała po pióro, by napisać na temat wydarzeń z kilku poprzednich dni, co wyjaśnia, z jakiego powodu niektóre doniesienia charakteryzuje minimalna szczegółowość oraz dlaczego zdarza się, że przez kilka kolejnych dni występują nieprawidłowe datowania. Przypomina nam to również o jej zdolności do zachowywania obserwacji i wspomnień w centrum uwagi, do czasu kiedy miała możliwość je uwiecznić.
Wyobraźmy sobie również, że dysponujemy jedynie wydrukowanym zapisem strony, na której Dorothy Wordsworth relacjonuje wydarzenia oraz towarzyszące jej podczas nich uczucia, związane ze ślubem brata. Dowiedzielibyśmy się z niego, że linie tekstu zostały usunięte, lecz tylko obejrzenie dziennika w oryginalnej formie skłoni nas do postawienia pytania o to, kto je wymazał i dlaczego? Był to prywatny dziennik, niepisany z zamiarem opublikowania, tak więc zamiar wytarcia słów, aby nie mogły zostać już nigdy przeczytane jest wprost uderzający. Wydanie Oxford University Press transkrybuje przekreślone słowa w następujący sposób: „Dałam mu obrączkę – z jak wielkim błogosławieństwem! Zdjęłam ją z palca wskazującego, na którym nosiłam przez całą poprzednią noc – on wsunął mi ją ponownie na palec i żarliwie mnie pobłogosławił.” Tusz wykorzystany do przekreślenia słów wydaje się być z podobnego okresu, co oryginalny, lecz co nastąpiło później pozostaje tajemnicą. Czy zrobiła to Dorothy? Czy zrobiła to sama? Czy zrobiła to za radą Williama? A może był to ktoś inny, może nowa żona Williama – Mary? Cokolwiek zaszło, trzy miesiące po ślubie brata Dorothy przestała pisać swój dziennik, przypuszczalnie na skutek zasadniczej zmiany stosunków, która nastąpiła między rodzeństwem.
Rękopiśmienne notatki z dziennika można oglądać w Muzeum Wordsworth w Grasmere. Razem z samym Dove Cottage posiadają moc, która czerpie nie tylko z niewątpliwych umiejętności pisarskich Dorothy, lecz także z bezpośredniości dostępu do codziennej i lokalnej intymności życia twórczego, oferowanego przez dziennik.
Ich wiecznie rosnąca sława stanowi przykład charakterystycznej dla europejskiego romantyzmu, nieustannej fascynacji określonymi w czasie i przestrzeni, niejasnymi, materialnymi śladami procesu twórczego. Właśnie to przyciągało literackich pielgrzymów z różnych zakątków Europy i świata do Dove Cottage od ponad wieku. Z tego też powodu w kwietniu 2020 roku, w ramach projektu finansowanego przez Fundusz Dziedzictwa [The Heritage Lottery Found], jeden z rękopisów powrócił do Dove Cottage by można było powiedzieć z pełnym przekonaniem, iż jest przechowywany tam, gdzie został napisany.
Data: 1802
Autor: Dorothy Wordsworth
Podmiot: Dorothy Wordsworth
Prawa medialne: The Wordsworth Trust, Grasmere
Typ obiektu: Rękopis w formie oprawionego notesu
Format: tusz na papierze
Język: angielski
Opublikował: The Wordsworth Trust, Grasmere
Cyfrowy zapis kolekcji: The Wordsworth Trust, Grasmere
Numer katalogowy: DCMS 19, DCMS 31